güncelleme tarihi Ağustos 2024

 

Benzin         1.66 TL/LT

Sübvansiyonlu Benzin Fiyatı(araç başı ayda 60 litre)    0.83 TL/LT

Benzin Super (95 Octan)       1.95 TL/LT

CNG       0.35 TL/LT

LPG       0.32 TL/LT

Mazot(Motorin)     Sübvansiyonlu  0.17  TL/LT    Serbest  0.34  TL/LT

Su   0.5 litre 2,80 TL          1 Litre  5.56  TL

Elektrik   0.068 TL  kilowatt/saat

Doğalgaz   metreküp  0.67  TL

 

 

 Türkçe ve Farsça tercüman ve İran-Türkiye ticari danışmanı olarak çalıştığım yıllarda, Türk müşterilerimizle en çok tartışılan konulardan biri her zaman İran’da enerji, benzin ve motorin fiyatları olmuştur. Tabii tartışma konusunu açan da hep benzin kokusu oldu! Şaşırmışsınızdır ama İran’a geldiyseniz özellikle Tahran trafiğinde caddelerde  her zaman benzin kokusunun olduğunu bilirsiniz. Elbette biz İranlılar bu kokuya alıştığımız için bunu fark edemiyoruz. Ama Türkler hep bunu dile getiriyor ve bana Tahran’da neden benzin kokusu olduğunu soruyor. Peki bunun iki nedeni var: Birincisi, İran’da üretilen benzinin yüksek bir standarda sahip olmaması, ikincisi ise Tahran’daki arabaların birçoğunun eski olması ve benzinin tam yanmadan egzozdan çıkması. Benzin fiyatı tartışmasına geri dönelim, onlara benzin fiyatını söyledikten sonra sıra Türk dostlarımızın şaşırmasına geliyor! İran ile Türkiye arasında 35 kat fiyat farkı var!

 

İran’da benzin fiyatları neden ucuz?

Bu sorunun çeşitli cevapları var.  ABD Enerji Bilgi İdaresi’nin son raporunda, İran’ın petrol rezervlerinin 209 milyar varil olduğu tahmin ediliyor. Bu rezervlere sahip bir ülkenin kendi halkına ucuz benzin verilmesi doğaldır.  Tabii burada büyük bir çelişki var, İran aynı zamanda petrol ithalatçısı . Yaptırımlar nedeniyle ülkenin rafinerileri eski ekipmanlara değiştiremiyor ve aynı zamanda yeni rafineriler kurulamıyor. eski arabaların verimsiz yakıt sistemleri,benzinin litresi ucuz olması direk olarak tüketimin hacmini artıyor.mevcut rafine tesisleri bu tüketime karşı koyulmamasıyla beraber devlet dışardan benzini ithal etmek zorunda kalıyor.İran’da günde 90 milyon litre benzin tüketiliyor. Elbette İran’daki ekonomi uzmanları yıllardır buna karşı çıkıyor ve bunu ülkenin değerli rezervlerinin israfına ve aşırı tüketimin nedeni olarak görüyorlar.

Diğer bir temel neden ise benzin fiyatının devletin sübvansiyon sağladığı en önemli ürünlerden biri olmasıdır. İran, İslam Devrimi’nden bu yana halkın tükettiği birçok önemli ürünü sübvanse ediyordu. Bu ürünler arasında şeker, ekmek, peynir, yağ ve benzin yer alıyordu. Mahmud Ahmedinejad’ın cumhurbaşkanı olmasından bu yana bu sübvansiyonlar yavaş yavaş azaltılmış veya tamamen kaldırılmıştı. Benzin sübvansiyonunun durdurulması, siyasi ve toplumsal hassasiyetler nedeniyle sürekli ertelendi. geçen yıllarda İran’da benzin fiyatlarına zam yapıldığın ardından çeşitli protestolar ve isyanlar yaşandı.

 

 

İran’da CNG fiyatı ve tüketimi nasıl?

İran dünyanın en büyük ikinci gaz rezervine ve dünyanın üçüncü büyük doğal gaz üretici sırasına sahiptir. İran’ın gaz rezervlerinin 1201 trilyon metreküp olduğu tahmin edilmektedir. İran aynı zamanda ABD, Rusya ve Çin den sonra dünyanın dördüncü büyük doğal gaz tüketicisidir. İran devleti Doğal gazda da benzin gibi destek veriyor, bu da İran’ın nüfusuna oranla gaz tüketiminin yüksek olmasının temel nedeni. 2021’de İran, Avrupa kıtasının yarısının tüketimine eşdeğer gaz tüketti! İran, doğal gaz tüketimi açısından bu yıl, dünyanın toplam doğal gaz tüketiminin %6’sına denk gelen 241,1 milyar metreküp tüketimle dünyanın dördüncü büyük gaz tüketicisi oldu. Dünya gaz tüketiminin yüzde 20,5’ini ABD, yüzde 11,8’ini Rusya ve yüzde 9,4’ünü Çin gerçekleştiren yalnızca üç ülke, 2021’de İran’dan daha fazla gaz tüketecek ve her birinin büyüklüğü ve nüfusu İran’ın birkaç katı.

2022’de gaz tüketimi yaklaşık 242 milyar metreküpe ulaştı, bu da günlük 663 milyon metreküp tüketime eşdeğer. Bu yil  tüketim %1,5 oranında artarak üç milyar metreküpe eşdeğer olmuştur.

Gaz tüketiminin %50’sine denk gelen önemli bir kısmı evsel ve ticari sektörle, %29’u ise enerji santralleriyle ilgilidir. Endüstriler ayrıca 2022’de gaz tüketiminin yüzde 20’sini oluşturuyordu. bu yilda ülkede tüketilen toplam gaz miktarının yaklaşık 123 milyar metreküpü evsel ve ticari sektörlerle ilgiliydi. Sanayide 48 milyar metreküp gaz tüketilirken, enerji santrallerine 71 milyar metreküp gaz tahsis edildi.

2013 yılında dünyada 18 milyondan fazla CNG’li araç faaliyetteydi. Bu arabaların en büyük payı İran’la ilgiliydi. İran, 3,5 milyon araçla dünyanın en büyük gazlı araç filosuna sahip. Dünya CNG(sıkıştırılmış doğal gaz)  filosunda İran’ın ardından 2 milyondan fazla araçla Pakistan ve Arjantin yer alıyor. Şu anda İran’da günde 8 milyon araca yakıt verme kapasitesine sahip 2.500 CNG doldurma istasiyonları bulunuyor.

 

 

İstatistikler İran’daki dizel yakıt tüketimi ve fiyatı hakkında ne söylüyor?

Şu anda ulaşım alanında günlük 84 milyon litre motorin tüketiliyor, tahminlere göre ülkede motorin tüketiminin günlük 75 milyon litreyi geçmemesi gerekiyor, dolayısıyla fark yaklaşık 10 milyon litre. Dizelin fiili tüketimi ile ülkedeki dağıtımı arasında bir fark var. Bu 10 milyon litrelik miktar muhtemelen birçok kamyon ve otobüs şoförü veya profesyonel kaçakçı tarafından ülke dışına kaçırılıyor.

bu şahıslar genelde Ülkeden sübvansiyonlu mazotu alıp Türkiye, Irak, Pakistan gibi komşu ülkelerde daha yüksek fiyata satıyorlar. Halihazırda istasyonlarda litre başına 300 Tümen eşdeğeri sübvansiyonlu akaryakıt ve 600 Tümen eşdeğeri serbest akaryakıtın fiyatı hükümet tarafından belirleniyor. Motorin istasyonlarının motorin fiyatının artırılması veya azaltılmasında ve destekli yakıt miktarının herhangi bir etkisi yoktur. Motorin fiyatına ilişkin hükümetin gündeminde bir değişiklik olması durumunda, genellikle saat 12.00’den itibaren ülke sunucularındaki ilgili veri merkezinden akıllı sistem üzerinden uygulamaya geçiliyor. Daha sonra motorin istasyonları müşteriler için motorin fiyatını değiştiriyor.

 

 

İran’da içme suyunun fiyatı ve tüketimi nedir?

Kurak iklime ve az yağışa sahip olan İran, kuraklıkla mücadele eden ülkelerden biridir. İran’da yağış miktarı Türkiye’ye göre çok daha azdır. İran Meteoroloji Teşkilatı’nın verilerine göre, mevcut su yılında 8 Mayıs’a kadar ülke yağışlarda ortalama yüzde 12,8’lik bir düşüşle karşı karşıya kaldı ve bu dönemde 178,8 mm yağış aldı. Bu zaman aralığında yağış miktarı 205,1 mm oldu. Ancak Türkiye’nin son su yılında ortalama yağış miktarı 504 mm oldu. Ülkenin su ve kanalizasyon mühendislik şirketinin su yönetimi ofisi, müşteri hizmetleri ve atık azaltma genel müdürü şunları söyledi: İran’da kişi başına içme suyu tüketimi, kişi başına günlük 235 litre olan evsel ve ev dışı kullanımları içermektedir. bu rakam Türkiye’de kişi başına 229 litre dir. su israfı elbette İran’da tarım sektöründe yaşanıyor. İran’da tarım çoğunlukla eski ve geleneksel yöntemlere dayanıyor ve çiftçilerin doğru planlama ve eğitim eksikliği var.

 

 

İran’da elektrik üretimi, tüketimi ve fiyatı

Termik santraller (gaz, petrol, kömür): Termik santraller elektrik üretmek için doğalgaz, petrol ve kömür gibi fosil yakıtları kullanır. İran’da termik santraller yaygın olarak bulunmakta ve elektrik üretimine çok büyük katkı sağlamaktadır. Bu santrallerin her biri bağımsız olarak çalışmakta olup, elektrik üretim güçleri yakıt türü ve kapasiteleri ile orantılıdır. Genellikle termik santraller günde yaklaşık 30.000 megavat elektrik üretiyor. İran’ın elektrik üretiminde termik santrallerin payı yüzde 80 civarında olup, elektrik üretiminde en büyük paya sahiptir.

Nükleer santral: İran’ın elektrik üretmek için uranyum nükleer fisyonunu kullanan bir nükleer santrali var. İran’ın güneyinde yer alan Buşehr nükleer santrali iki aktif üniteden oluşuyor. Buşehr nükleer santralinin her ünitesinin günlük enerji üretim kapasitesi yaklaşık 1000 megavattır. Bu nedenle Buşehr nükleer santrali günde toplam 2.000 megavat civarında elektrik üretiyor.

3. 3. Hidroelektrik santraller: İran’da elektrik üretmek için su enerjisini kullanan çok sayıda hidroelektrik santral bulunmaktadır. Hidroelektrik santraller kaskad yapıya, beton barajlara ve su türbinlerine dayalı olarak çalışmaktadır. İran’da farklı kapasitelerde hidroelektrik santraller bulunmaktadır ve her birinin günlük elektrik üretimi, o bölgenin kapasitesine ve su koşullarına bağlıdır. Bu santrallerin ürettiği elektrik miktarı günde yaklaşık 10.000 megavattır.

Rüzgar enerjisi santralleri: Son yıllarda İran’da rüzgar enerjisi santralleri de gelişti. Bu santraller rüzgar türbinleri kurularak ve rüzgar enerjisini elektriğe dönüştürerek çalışmaktadır. Rüzgar santralleri Güney Horasan, Sistan ve Belucistan gibi kuvvetli rüzgarların olduğu bölgelerde inşa edilmiştir. Rüzgar enerjisi yoluyla elektrik üretimi günlük yaklaşık 600 megawatt’a ulaşıyor.

Güneş enerjisi santralleri: Son yıllarda İran’da güneş enerjisi santralleri de gelişti. Bu santraller güneş enerjisini elektrik üretmek için kullanıyor. Güneş enerjisi santrallerinden elektrik üretimi günde 200 megavat civarındadır.

Deniz enerji santralleri: İran, bir kıyı ülkesi olarak deniz enerjisinden yararlanma konusunda büyük bir potansiyele sahiptir. Halihazırda İran’da deniz enerjisi santralleri deneysel olarak ve küçük ölçekte çalışmakta olup, ülkenin elektrik üretimine katkısı oldukça azdır.Ancak Enerji Bakanlığı’nın istatistiklerine göre İran’da yıllık elektrik tüketimi 255.000 gigawatt saattir. Bu rakam, İran’ın soğutma cihazları nedeniyle en yüksek tüketimi olan yaz aylarındaki günlük tüketiminin %26 üzerindedir.

 

kaynaklar:     İran Petrol Bakanlığı        Amerika Enerji Ajansı          İran İstatistikler Kurumu

 

 Diğer Yazılar: