İRAN Firma Rehberi

صادرات و بازاریابی در بازار ترکیه

İRAN Firma Rehberi ve İRAN Pazar Bilgileri

   Güncelleme Tarihi  Mart 2025

 

İran, Orta Doğu’nun ekonomik açıdan en dikkat çekici ülkelerinden biri olup, Türk işletmeler için büyük bir ticaret potansiyeli sunmaktadır. Zengin kaynakları, stratejik konumu ve büyüyen pazarıyla İran, iş dünyasında yeni fırsatlar arayanlar için vazgeçilmez bir destinasyondur. Türkçe-Farsça tercümanlık ve ticari danışmanlık hizmetlerimizle, İran pazarına adım atmak isteyen firmalara, dil bariyerini aşma ve yerel dinamikleri anlama konusunda profesyonel destek sağlıyoruz. Uzman ekibimiz, kültürel farklılıkları avantaja çevirerek iş süreçlerinizi kolaylaştırır ve başarıya giden yolda güvenilir bir köprü oluşturur. 

Ayrıca, İran piyasası ve İranlı firmalar hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, bunu bir araştırma kapsamında size sunabiliriz; araştırma bedeli oldukça uygun olup, gezi masrafları yapmadan ve zaman harcamadan değerli bilgilere sahip olmanızı sağlar. Bu yazıda, İran firma rehberi ve pazar bilgileri ışığında, sunduğumuz hizmetlerin bu eşsiz pazarda nasıl fark yarattığını keşfedeceksiniz.

 

 

 

 

 

İran cam firmaların listesi

iran Cam firmalar listesi
iran Cam firmalar listesi

 

İran’ın önde gelen cam üreticilerinden bazılarını sizin için derledik. İran, cam endüstrisinde özellikle float cam, otomotiv camları, ambalaj camları ve dekoratif camlar gibi alanlarda faaliyet gösteren birçok firmaya ev sahipliği yapmaktadır. Aşağıda, bilinen ve sektörde tanınan bazı İran cam üretici firmalarının isimlerini sıralıyorum:

 

Kaveh Glass Industrial Group
İran’ın ilk float cam üreticisi olarak bilinir. İran Float Glass (IFG) fabrikası, Saveh Sanayi Bölgesi’nde yer alır ve düz cam üretiminde liderdir. Çeşitli cam türleri (float, renkli, lamine) üretir.

 

Venus Glass Co.
Tehran merkezli bu firma, mimari ve otomotiv camları üretiminde uzmanlaşmıştır. Yüksek performanslı enerji tasarruflu camlar ve güvenlik camları gibi ürünler sunar.

 

Qazvin Glass Co.
1965’te kurulan bu şirket, İran’ın en eski cam üreticilerinden biridir. Düz cam ve sofra camı gibi geniş bir ürün yelpazesine sahiptir.

 

Ardakan Glass Co.
Float cam ve özel cam türleri üretiminde faaliyet gösterir. Modern teknolojilerle üretim yapar ve ihracata yönelik çalışır.

 

Sahand Industrial Group
Cam endüstrisinde çeşitli ürünler sunan bir gruptur. Ayna camı, reflekte cam ve temperli cam gibi ürünler üretir.

 

Razi Glass (Razi Pharmaceutical Glass & Takestan Packaging Glass)
İlaç ve ambalaj camları üretiminde uzmanlaşmış bir firmadır. Şişe ve kap üretiminde yüksek kalite hedefler.

 

Jam Imen Safety Glass Co.
Güvenlik camları (temperli ve lamine cam) üretiminde faaliyet gösteren bir şirkettir. Büyük ölçekli üretim kapasitesine sahiptir.

 

Esfahan Glass Industries (IGI)
Sofra camı üretiminde önde gelen firmalardan biridir. 1982’de kurulmuş olup, modern teknolojiyle 200’den fazla cam ürün üretir.

 

Shishe va Gaz Co. (Shoga)
Cam şişe ve kavanoz üretiminde lider firmalardan biridir. Müşteri taleplerine göre özelleştirilmiş ürünler sunar.

 

Kabir Safety Glass Co.
Otomotiv camları (özellikle otobüs ve kamyonlar için) üretiminde uzmanlaşmıştır. Temperli ve lamine camlar üretir.

Bu liste, İran’ın cam endüstrisindeki bazı önemli oyuncularını kapsamaktadır. Ancak İran’da daha küçük ölçekli veya spesifik alanlarda (örneğin, el yapımı dekoratif camlar) çalışan başka firmalar da bulunabilir.

 

İran petrol hammadde,plastik üretici ve ihraçatçı firmaları

iran petrol firmalar listesi
iran petrol firmalar listesi

 

İran’da Petrol Hammaddesi Üreten ve Toptan Satış Yapan Firmalar ve Rafineriler.İran, OPEC üyesi bir ülke olarak petrol üretiminde dünyada önemli bir konuma sahiptir. Petrol hammaddesi üretimi ve rafinasyonu genellikle devlete ait şirketler tarafından yönetilir.İran, geniş petrol ve gaz rezervleri sayesinde petrokimya endüstrisinde önemli bir oyuncudur. Bu şirketlerin çoğu ya devlete aittir ya da petrokimya sektörünü denetleyen Ulusal Petrokimya Şirketi (NPC) ile bağlantılıdır.

 

İran Milli Petrol Şirketi (National Iranian Oil Company – NIOC)
Faaliyet Alanı: Ham petrol çıkarımı, üretimi ve ihracatı.
Açıklama: İran’ın en büyük petrol şirketi olup, ham petrol rezervlerinin yönetimi ve ihracatı konusunda ana aktördür.
Konum: Genel merkez Tahran’da bulunmaktadır.

 

İran Milli Petrol Rafineri ve Dağıtım Şirketi (National Iranian Oil Refining and Distribution Company – NIORDC)
Faaliyet Alanı: Ham petrolün rafine edilmesi ve petrol ürünlerinin dağıtımı.
Açıklama: İran’daki rafinerilerin çoğunu işletir ve petrol türevlerinin toptan satışını yapar.
Başlıca Rafineriler:
Abadan Rafinerisi: İran’ın en eski ve büyük rafinerilerinden biri. Günlük kapasitesi yaklaşık 400.000 varil.

İsfahan Rafinerisi: Günlük yaklaşık 375.000 varil kapasite ile önemli bir tesis.

Bandar Abbas Rafinerisi: Modern bir rafineri, günlük 350.000 varil kapasite.
Tahran Rafinerisi: Başkent yakınlarında, günlük 250.000 varil kapasite.
Arak Rafinerisi: Günlük 250.000 varil kapasiteye sahip.

 

Petrokimya Milli Şirketi (National Petrochemical Company – NPC)
Faaliyet Alanı: Petrol bazlı hammaddeler ve petrokimyasal ürünlerin üretimi (PVC dahil).
Açıklama: İran’ın petrokimya sektörünün lideri olup, PVC gibi ürünlerin hammaddelerini sağlar ve toptan satışını yapar.
Konum: Çeşitli tesisleri ülke genelinde bulunur.

 

PVC Üreten ve Toptan Satış Yapan Firmalar
PVC üretimi, İran’da petrokimya sektörünün bir parçası olarak genellikle büyük devlet destekli şirketler tarafından gerçekleştirilir:

 

Arvand Petrochemical Company
Faaliyet Alanı: PVC üretimi ve satışı.
Açıklama: İran’ın en büyük PVC üreticilerinden biri, yıllık 300.000 tonun üzerinde kapasiteye sahip.
Konum: Bandar İmam bölgesi.
Ghadir Petrochemical Company
Faaliyet Alanı: PVC ve diğer petrokimyasal ürünlerin üretimi.
Açıklama: İran iç pazarına ve ihracata yönelik PVC üretimi yapar.
Konum: Mahshahr Petrokimya Bölgesi.

 

Şazand Petrokimya Şirketi (Arak Petrokimya)
Açıklama: Merkezi İran’da bulunur, sanayi ve tarım sektörlerine hizmet verir.
Ürünler: Polipropilen, polietilen, asetik asit ve vinil asetat.
Konum: Arak, Merkezi Eyalet.

 

Pars Petrokimya Şirketi
Açıklama: Aromatikler ve petrokimya ara ürünlerinin büyük bir ihracatçısı.
Ürünler: Benzen, toluen, ksilen ve stiren.
Konum: Asaluyeh, Pars Özel Ekonomik Bölgesi.

 

Tebriz Petrokimya Şirketi
Açıklama: Kuzeybatı İran’a ve ihracat pazarlarına petrokimya ürünleri sağlar.
Ürünler: Polietilen, polistiren ve ABS (akrilonitril bütadien stiren).
Konum: Tebriz, Doğu Azerbaycan Eyaleti.

 

Horasan Petrokimya Şirketi
Açıklama: Gübre ve kimyasal ara ürünlere odaklanır.
Ürünler: Amonyak, üre ve metanol.
Konum: Bojnurd, Kuzey Horasan Eyaleti.

 

Kermanşah Petrokimya Endüstrileri Şirketi
Açıklama: Gübre ve polimer üretimiyle tanınır.
Ürünler: Üre, amonyak ve polietilen.
Konum: Kermanşah Eyaleti.

 

Mehr Petrokimya Şirketi
Açıklama: Yüksek yoğunluklu polietilene odaklanan yeni bir oyuncu.
Ürünler: HDPE (yüksek yoğunluklu polietilen).
Konum: Asaluyeh, Pars Özel Ekonomik Bölgesi.

 

Zagros Petrokimya Şirketi
Açıklama: Dünyanın en büyük metanol üreticilerinden biri.
Ürünler: Metanol ve metanol türevleri.
Konum: Asaluyeh, Pars Özel Ekonomik Bölgesi.

 

Farsa Chemie Petrokimya Şirketi
Açıklama: Özel kimyasallar ve petrokimya ara ürünleri üretir.
Ürünler: Asetik asit, vinil asetat monomeri (VAM).
Konum: Şiraz, Fars Eyaleti

 

Bandar İmam Petrokimya Şirketi (BIPC)
Açıklama: Güney İran’da önemli bir petrokimya üreticisi.
Ürünler: Etilen, propilen, polietilen (HDPE, LDPE) ve aromatikler.
Konum: Bandar İmam, Mahşahr Petrokimya Özel Ekonomik Bölgesi.

 

Jam Petrokimya Şirketi
Açıklama: Olefin ve polimerlerin büyük bir üreticisi.
Ürünler: Polietilen (HDPE, LLDPE), etilen ve bütadien.
Konum: Asaluyeh, Buşehr Eyaleti (Pars Özel Ekonomik Enerji Bölgesi).

 

Marun Petrokimya Şirketi
Açıklama: Olefin üretimi ve türev ürünlerde uzmanlaşmıştır.
Ürünler: Etilen, propilen, polipropilen ve polietilen.
Konum: Mahşahr Petrokimya Bölgesi.

 

Amir Kabir Petrokimya Şirketi
Açıklama: İç ve dış pazarlar için polimer üretimine odaklanır.
Ürünler: Polietilen (HDPE, LDPE, LLDPE) ve etilen.
Konum: Bandar İmam, Mahşahr.

 

Ghadir Petrokimya Şirketi
Açıklama: PVC ve ilgili kimyasal üretiminde önemli bir aktör.
Ürünler: PVC, kostik soda ve klor türevleri.
Konum: Mahşahr Petrokimya Bölgesi.

Şazand Petrokimya Şirketi (Arak Petrokimya)
Açıklama: Merkezi İran’da bulunur, sanayi ve tarım sektörlerine hizmet verir.
Ürünler: Polipropilen, polietilen, asetik asit ve vinil asetat.
Konum: Arak, Merkezi Eyalet.

 

Coğrafi Odak: Bu şirketlerin çoğu, petrol ve gaz sahalarına yakınlığı nedeniyle Mahşahr Petrokimya Özel Ekonomik Bölgesi ve Asaluyeh’teki Pars Özel Ekonomik Enerji Bölgesi’nde yoğunlaşmıştır.

Devlet Etkisi: Bu firmaların çoğu NPC şemsiyesi altında faaliyet gösterir veya özel kuruluşlarla ortak girişimlerdir, bu da İran’ın büyük ölçüde devlet kontrollü ekonomisini yansıtır.

İhracat Yönelimi: Zagros, Jam ve Pars gibi şirketler özellikle Asya ve Avrupa’ya ihracata odaklanmıştır.

 

İran Bakır Madeni fabrikalar ve Ocaklar

iran bakır maden ocaklar

İran, zengin bakır rezervlerine sahip bir ülke olup, bu alanda hem madencilik hem de üretim yapan önemli şirketlere ev sahipliği yapmaktadır. Aşağıda, İran’ın bakır sektöründe aktif olan bazı önemli firmalar ve kısa açıklamaları yer alıyor.İran’daki Önde Gelen Bakır Madenci Firmalar ve Üreticiler:

National Iranian Copper Industries Company (NICICO)

Açıklama: İran’ın bakır sektöründeki en büyük ve en önemli devlet kuruluşudur. NICICO, ülkenin bakır madenciliği, işleme ve rafinasyon süreçlerini yönetir. Sarcheshmeh ve Sungun gibi büyük bakır madenlerini işletir. Sarcheshmeh, İran’ın en büyük bakır madeni olup, yıllık milyonlarca ton cevher üretimiyle dikkat çeker. NICICO, bakır konsantresi, katot bakır ve yan ürünler (örneğin sülfürik asit) üretimiyle tanınır. Ayrıca ihracat odaklı bir şirkettir ve Ortadoğu’nun en büyük bakır üreticilerinden biridir.

Sarcheshmeh Copper Complex
Açıklama: NICICO’nun bir alt birimi olarak faaliyet gösteren bu kompleks, İran’ın Kerman eyaletinde yer alır ve ülkenin bakır üretiminin büyük bir kısmını karşılar. Maden, açık ocak yöntemiyle işletilir ve bakır konsantresi ile katot bakır üretimi yapar. Yıllık kapasitesi yaklaşık 200.000 ton katot bakır düzeyindedir. Modern teknolojilerle üretim yapan tesis, İran ekonomisine önemli katkı sağlar.

Sungun Copper Mine
Açıklama: Doğu Azerbaycan eyaletinde bulunan bu maden, NICICO tarafından işletilen bir diğer büyük tesistir. Sungun, İran’ın ikinci büyük bakır madeni olarak kabul edilir. Yeraltı ve açık ocak madenciliği yöntemleriyle çalışır ve yıllık yaklaşık 150.000 ton bakır konsantresi üretir. Bölgedeki rezervlerin büyüklüğü nedeniyle uzun vadeli bir üretim potansiyeline sahiptir.

Meydook Copper Mine
Açıklama: NICICO’ya bağlı bir diğer maden olan Meydook, Yazd eyaletinde yer alır. Daha küçük ölçekli bir operasyon olmasına rağmen, İran’ın bakır üretimine katkı sağlayan önemli tesislerden biridir. Bakır cevheri çıkarımı ve konsantre üretimi burada gerçekleştirilir.

Iranian Babak Copper Company (IBCCO)
Açıklama: Özel sektörde faaliyet gösteren bu şirket, bakır madenciliği ve işleme alanında büyüyen oyunculardan biridir. Daha çok bölgesel projelerde aktif olan IBCCO, ölçekli maden sahalarında çalışır ve konsantre bakır üretimiyle tanınır. NICICO ile iş birliği yaparak İran’ın bakır ihracatına destek verir.

Parsian Copper Industries
Açıklama: Bakır ürünleri üretimine odaklanan bu firma, özellikle bakır tel, kablo ve alaşımlar gibi katma değerli ürünler üretir. İran’ın sanayi sektörüne yönelik talebi karşılamak için çalışır ve iç piyasada önemli bir tedarikçidir.

Shahid Bahonar Copper Industries
Açıklama: Kerman merkezli bu şirket, bakır levha, boru ve diğer işlenmiş bakır ürünlerinin üretiminde uzmanlaşmıştır. İnşaat, elektrik ve endüstriyel uygulamalar için ürün yelpazesi sunar. Hem iç pazara hem de ihracata yönelik üretim yapar.

Genel Notlar
İran’ın bakır sektörü, büyük ölçüde devlet kontrolündeki NICICO tarafından domine edilse de, özel sektör firmaları da giderek daha fazla rol oynamaktadır.
Ülke, 2023 itibarıyla küresel bakır rezervlerinin yaklaşık %3-4’üne sahip olup, bu rezervlerin çoğu Şili ve Peru gibi lider ülkelerin gerisinde kalsa da, Ortadoğu’da lider konumdadır.
İran’daki bakır üretimi, hem ham cevher (tüvenan) hem de işlenmiş ürünler (katot, tel, levha) şeklinde gerçekleşir. İhracat, özellikle Asya pazarlarına yöneliktir.

 

İran’da Demir Profil, Boru ve Döküm Firmaları
İran’da Demir Profil, Boru ve Döküm Firmaları

 

İran Demir Profil, Boru ve Döküm Sektörü
İran, zengin yer altı kaynakları ve stratejik konumu sayesinde demir-çelik sektöründe Ortadoğu’nun önemli oyuncularından biridir. Ülke, demir profil, boru ve döküm alanında hem iç talebi karşılamakta hem de ihracatta etkili bir rol oynamaktadır. İran’ın demir-çelik üretimi, özellikle son yıllarda artan sanayi yatırımları ve modernizasyon çabalarıyla dikkat çeker. Profil ve boru üretimi, inşaat, enerji ve otomotiv gibi sektörlere hizmet verirken, döküm sektörü ise makine imalatı, otomotiv yan sanayi ve altyapı projelerinde kullanılan parçaların üretiminde öne çıkar. İran’ın yıllık ham çelik üretimi 30 milyon tonu aşmış durumdadır ve bu kapasitenin bir kısmı profil, boru ve döküm ürünlerine yöneliktir. Ancak, uluslararası yaptırımlar, döviz kuru dalgalanmaları ve enerji maliyetleri gibi faktörler sektörü zaman zaman zorlasa da, devlet destekli projeler ve özel sektör yatırımları büyümeyi sürdürmektedir. İran, özellikle komşu ülkelere (Irak, Afganistan, Türkmenistan) ve Asya pazarlarına ihracat yaparak bu alanda rekabet gücünü artırmaktadır.

İran’da Demir Profil, Boru ve Döküm Sektöründe Faaliyet Gösteren Önemli Firmalar
Aşağıda, İran’ın demir profil, boru ve döküm sektöründe öne çıkan bazı firmalar ve kısa açıklamaları yer almaktadır:

Khouzestan Steel Company (KSC)
Açıklama: İran’ın en büyük çelik üreticilerinden biri olan KSC, Ahvaz merkezli bir şirkettir. Demir profil, çelik levha ve boru üretiminde uzmanlaşmıştır. Yıllık 3,5 milyon tonun üzerinde üretim kapasitesiyle hem iç pazara hem de ihracata yönelik çalışır.

Esfahan Steel Company (ESCO)
Açıklama: İran’ın en eski çelik fabrikalarından biri olan ESCO, Isfahan’da yer alır. İnşaat demiri, profil ve çeşitli çelik ürünleri üretir. Dökümhane tesisleriyle de döküm sektörüne katkı sağlar ve yıllık yaklaşık 2,5 milyon ton üretim kapasitesine sahiptir.

Iran National Steel Industrial Group (INSIG)
Açıklama: Devlet destekli bu grup, demir profil ve boru üretiminde aktif bir rol oynar. Çeşitli sanayi kollarına yönelik ürünler sunar ve özellikle altyapı projeleri için boru üretimiyle tanınır.

Pars Arak Industrial Group
Açıklama: Arak merkezli bu firma, döküm ve boru üretimi konusunda uzmanlaşmıştır. Otomotiv ve makine sektörü için döküm parçalar üretirken, aynı zamanda sanayi boruları da imal eder.

Ahvaz Pipe Mills (APM)
Açıklama: İran’ın önde gelen boru üreticilerinden biridir. Petrol ve gaz sektörüne yönelik dikişli ve dikişsiz borular üretir. Ahvaz’da bulunan tesisleri, yüksek kapasiteli üretim hatlarıyla dikkat çeker.

Iran Alloy Steel Company (IASCO)
Açıklama: Yazd merkezli bu şirket, alaşımlı çelik üretimiyle bilinir. Profil ve özel döküm parçalar üreterek otomotiv ve savunma sanayine hizmet verir. Yıllık kapasitesi 500.000 ton civarındadır.

Sepahan Industrial Group
Açıklama: Boru ve profil üretiminde uzmanlaşmış bir özel sektör firmasıdır. Doğalgaz, su ve endüstriyel tesisat boruları üreterek hem iç pazarda hem de ihracatta etkin bir oyuncudur.

Foulad Mobarakeh Steel Company (MSC)
Açıklama: İran’ın en büyük çelik üreticisi olan MSC, profil ve boru hammaddesi olan yassı çelik üretiminde liderdir. Isfahan’da bulunan tesisleri, döküm ve profil sektörüne de dolaylı destek sağlar.

Ek Notlar
İran’daki demir-çelik sektörü, çoğunlukla devlet kontrolündeki büyük firmalar tarafından domine edilse de, özel sektör de giderek büyümektedir.
Ülke, özellikle boru üretiminde petrol ve gaz sektörüne yönelik güçlü bir altyapıya sahiptir.
Döküm sektörü, daha çok yerel sanayi ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik çalışsa da, ihracat potansiyeli artmaktadır.

 

İran Çelik Firmaları – İran Türkiye Çelik Sektöründeki İlişkileri

İran Çelik Firmaları

 

 

 

 

İran’daki çelik üreten fabrikalar

İran, dünya çelik üretiminde önemli bir yere sahip olup, 2022 itibarıyla yaklaşık 18 milyon ton çelik üretimiyle dikkat çekmektedir. Aşağıda, İran’ın önde gelen çelik üreticilerinden bazılarını ve genel bilgilerini sıralıyorum. Ancak, bu liste ayrıntılı bir şirket rehberi değil, bilinen büyük oyunculara odaklanıyor:

Mobarakeh Steel Company (MSC)
Konum: İsfahan
Kapasite: Yıllık yaklaşık 7-10 milyon ton
Detaylar: İran’ın en büyük çelik üreticisi olan Mobarakeh, Orta Doğu’nun da en büyük yassı çelik üreticilerinden biridir. Çeşitli çelik levha ve rulo ürünleri üretir. 2025 hedeflerinde kapasitesini 55 milyon tona çıkarma planları olsa da, bu hedef iyimser bulunmakta.

Khouzestan Steel Company (KSC)
Konum: Ahvaz, Huzistan Bölgesi
Kapasite: Yıllık 3-4 milyon ton
Detaylar: İran’ın en eski çelik üreticilerinden biri olan KSC, uzun ürünler (çubuk, kiriş) ve yassı ürünler üretir. Hurda metal ve demir cevheri kullanarak üretim yapar.

Iran Alloy Steel Company (IASCO)
Konum: Yezd
Kapasite: Yıllık yaklaşık 700 bin ton
Detaylar: Alaşımlı ve özel çelik üretimine odaklanan IASCO, otomotiv ve makine endüstrisi için ürünler sunar.

Esfahan Steel Company (ESCO)
Konum: İsfahan
Kapasite: Yıllık 2-3 milyon ton
Detaylar: İran’ın ilk çelik fabrikalarından biri olan ESCO, 1971’de kurulmuştur. Çoğunlukla inşaat sektörü için çelik çubuk ve profil üretir.

Iran National Steel Industrial Group (INSIG)
Konum: Çeşitli bölgeler
Detaylar: Birden fazla tesisi kapsayan bu grup, farklı çelik türleri üreterek yerel ve uluslararası pazarlara hizmet verir.

IMIDRO (Iranian Mines and Mining Industries Development and Renovation Organization)
Detaylar: İran’ın madencilik ve metal endüstrisini koordine eden devlet kuruluşu olan IMIDRO, birçok çelik projesini yönetir. 2022’de 18 milyon ton üretimle dikkat çekmiştir ve İran çelik sektörünün gelişiminde kilit rol oynar.

Genel Bilgiler:
İran’ın çelik üretimi, çoğunlukla elektrik ark ocakları ile hurda metalin geri dönüştürülmesi yoluyla gerçekleşir.
Ülke, 2025 vizyonunda çelik üretim kapasitesini 55 milyon tona çıkarmayı hedeflese de, enerji kısıtlamaları ve ekonomik yaptırımlar bu hedefi zorlaştırabilir.İran çelik sektörü, iç talebin yanı sıra Orta Doğu ve Asya pazarlarına ihracat yapmaktadır.

 

 

İran’da Çelik Üretimi: Sektör Analizi, Rakamlar ve Türkiye-İran İlişkileri

İran, çelik üretimi açısından Ortadoğu’nun önde gelen ülkelerinden biri ve dünya çapında dikkat çeken bir üretici konumundadır. Zengin doğal kaynakları, stratejik konumu ve sanayi altyapısı sayesinde çelik sektörü, İran ekonomisinde önemli bir yer tutar. Aynı zamanda Türkiye ile olan ticari ilişkilerinde de bu sektör, iki ülke arasındaki ekonomik bağların kilit taşlarından birini oluşturur. Bu yazıda, İran’ın çelik üretimine dair detaylı bir analiz sunarken, ihracat ve ithalat rakamlarını inceleyecek ve Türkiye-İran ilişkilerinin bu sektördeki yansımalarını ele alacağız.

 

 

 

İran’da Çelik Üretimi: Genel Bakış

İran, dünya çelik üretiminde ilk 10 ülke arasında yer alır. Dünya Çelik Birliği (World Steel Association) verilerine göre, İran 2023 itibarıyla yıllık yaklaşık 30-35 milyon ton sıvı çelik üretimiyle küresel sıralamada 8. veya 9. pozisyonda bulunmaktadır. Ülkenin mevcut çelik üretim kapasitesi 35 milyon ton civarındadır ve bu kapasite, devam eden yatırımlarla artırılmaya çalışılmaktadır. İran’ın 2025’e kadar tamamlanması hedeflenen 20 Yıllık Vizyon Planı kapsamında, çelik üretim kapasitesini 55 milyon tona çıkarmak için 10 milyon tonluk yeni tesis inşaatları ve ilave yatırımlar planlanmaktadır.
İran’ın çelik sektörü, hem yarı mamul (kütük, blum, slab) hem de nihai ürünler (yassı ve uzun çelik ürünleri) üretiminde güçlü bir yapıya sahiptir. 2023 verilerine göre, toplam üretimin yaklaşık yarısını yarı mamul çelik (17-18 milyon ton), diğer yarısını ise nihai çelik ürünler (13-15 milyon ton) oluşturmuştur. Üretimde ağırlıklı olarak elektrik ark ocaklı tesisler kullanılırken, petrokimya ve enerji sektörüne olan bağımlılık, çelik üretim maliyetlerini doğrudan etkilemektedir.

 

İhracat Rakamları

İran, çelik ihracatında da bölgede iddialı bir oyuncudur. 2019’da İran Madenler, Maden Endüstrisinin Geliştirilmesi ve Islahı Kurumu’nun verilerine göre, Mart-Kasım döneminde (İran takvimine göre 8 aylık süreç) çelik ihracatı 7,8 milyon tona ulaşmış ve bir önceki yıla göre %5,5 artış göstermiştir. Ortalama ihracat fiyatı ise ton başına 385 dolar olarak kaydedilmiştir. Ancak, ABD’nin uyguladığı yaptırımlar ve küresel talepteki dalgalanmalar nedeniyle ihracatta dönemsel düşüşler de yaşanmıştır. Örneğin, 2023’te küresel enflasyon ve çelik talebindeki gerileme, İran’ın ihracatını etkilemiş; yıllık ihracatın 6-7 milyon ton civarında kaldığı tahmin edilmektedir.
İran’ın çelik ihracatı ağırlıklı olarak komşu ülkelere ve Asya pazarlarına yöneliktir. Irak, Birleşik Arap Emirlikleri ve Afganistan gibi ülkeler, İran çeliğinin ana alıcıları arasında yer alır. Bununla birlikte, yaptırımlar nedeniyle Avrupa ve Batı pazarlarına erişim sınırlı kalmaktadır.

 

İthalat Rakamları

İran, çelik ithalatında ise daha temkinli bir politika izlemektedir. Ülke, iç talebi karşılamak ve yerli üretimi desteklemek adına ithalatı minimumda tutmaya çalışır. 2019’da İran’ın Türkiye’den çelik ithalatı da dahil olmak üzere toplam ithalatı sınırlı seviyelerde kalmış; özellikle ham çelik ve özel alaşımlı çelik ürünleri ithal edilmiştir. İran’ın çelik ithalatı, genellikle üretimde kullanılan ara mamuller (örneğin, çinko ve demir alaşımları) ve yüksek teknolojili çelik türleri ile sınırlıdır. ABD yaptırımları sonrası ithalat rejiminde 2.150’den fazla ürünün ithalatı yasaklanmış, bu da çelik sektöründe dışa bağımlılığı azaltma yönünde bir adım olmuştur.

 

Türikye-İran Çelik Sektöründe İlişkiler

Türkiye ve İran, çelik sektörü açısından hem komşu hem de birbirini tamamlayan iki ekonomi olarak dikkat çeker. Türkiye, 2023’te 33,7 milyon ton sıvı çelik üretimiyle dünyanın 8. büyük üreticisi konumundadır ve Avrupa’nın en büyük çelik üreticisidir. İran ise Ortadoğu’da lider bir çelik üreticisi olarak Türkiye ile rekabet halindedir, ancak iki ülke arasında önemli bir ticaret bağı da bulunmaktadır.

Ticaret Rakamları: Türkiye-İran toplam ticaret hacmi, geçmişte 12 milyar dolar civarında seyrederken, son yıllarda yaptırımlar ve siyasi gerilimler nedeniyle 5-6 milyar dolar bandına gerilemiştir. 2019’da Türkiye’nin İran’a ihracatı 2,7 milyar dolar, İran’dan ithalatı ise 3,6 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Çelik sektörü, bu ticaretin önemli bir parçasını oluşturur. Türkiye, İran’a ağırlıklı olarak makine, mekanik parçalar ve sanayi ürünleri ihraç ederken, çelik mamulleri de bu kalemler arasında yer alır. İran’dan ithalatta ise petrol, doğalgaz ve petrokimya ürünlerinin yanı sıra işlenmemiş çinko gibi çelik üretiminde kullanılan ara ürünler öne çıkar.

Rekabet ve İşbirliği: Türkiye ve İran, çelik üretiminde benzer kapasitelere sahip olsa da, pazarlama ve ihracat stratejilerinde farklılıklar gösterir. Türkiye, rekabetçi fiyatları ve Avrupa Birliği ile olan serbest ticaret anlaşmaları sayesinde küresel pazarda daha geniş bir erişime sahiptir. İran ise yaptırımlar nedeniyle daha çok bölgesel pazarlara odaklanmıştır. Buna rağmen, iki ülke arasında çelik sektöründe doğrudan bir işbirliği potansiyeli bulunmaktadır. Özellikle İran’ın Türkiye üzerinden Avrupa pazarlarına ulaşma isteği ve Türkiye’nin İran’ın enerji kaynaklarına olan ilgisi, bu alanda ortak projeleri mümkün kılabilir.

Sorunlar ve Fırsatlar: Türkiye-İran çelik ticaretini etkileyen başlıca sorunlar arasında İran’a uygulanan uluslararası yaptırımlar, bankacılık sistemindeki transfer zorlukları ve sınır ticaretindeki lojistik engeller yer alır. Ancak, İran’ın artan üretim kapasitesi ve Türkiye’nin gelişmiş sanayi altyapısı, iki ülke arasında çelik sektöründe tamamlayıcı bir ilişki geliştirme fırsatını sunar. Örneğin, Türkiye’nin İran’dan ara mamul ithal ederek nihai ürün üretimi yapması veya İran’ın Türkiye’nin çelik işleme teknolojisinden faydalanması gibi modeller, gelecekte değerlendirilebilir.

Sonuç

İran’ın çelik sektörü, hem üretim kapasitesi hem de ihracat potansiyeliyle dikkat çekiyor. Ülke, yaptırımlara rağmen iç talebi karşılamayı ve bölgesel pazarda güçlü bir konumu korumayı başarıyor. Türkiye ile olan ilişkilerinde ise çelik, ekonomik bağların önemli bir unsuru olarak öne çıkıyor. Her iki ülke de küresel çelik pazarında söz sahibi olmaya devam ederken, siyasi ve ekonomik engellerin aşılması halinde Türkiye-İran çelik sektörü ilişkileri daha da derinleşebilir. Bu bağlamda, yaptırımların hafiflemesi veya lojistik altyapının iyileştirilmesi gibi adımlar, iki ülke arasındaki ticaret hacmini artırarak çelik sektöründe yeni bir sayfa açabilir.

 

 

 

 

İlgili yazı:

İran’da dolar fiyatları ve piyasası

Iran Ticaret Borsasi

İran’da Farsça Tercüman ve Danışman

4 Responses

    1. merhaba Mete bey
      malesef Dolar yükseliş sebebinden dolayı şuan bütün firmalar satışı durdurmuşlar

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *